"بسمه تعالی"
مروری بر تاریخچه کانون سردفتران و دفتریاران
پس از نهاد قضا، یقیناً نهاد تنظیم کنندگان سند از قدیمی ترین نهاد حقوقی در ایران باستان خصوصاً ایران پس از ظهور اسلام محسوب می شوند. این نهاد از چنان اهمیتی برخوردار بوده که در تمام اعصار تاریخی پس از اسلام مورد توجه خاص قرارداشته و مقررات آن مکرراً دستخوش تحول گردیده است. در جامع التواریخ خواجه رشیدالدین فضل اله همدانی مقررات خاص برای امر تنظیم اسناد تدوین و برای نخستین بار ایجاد دفتر ثبت معاملات پیش بینی گردید. لیکن این امر مهم تا ظهور مشروطه نهادینه نگردید.
با پیدایش مشروطه و آشنایی خواص با قوانین کشورهای اروپایی، موضوع تدوین قوانین حقوقی در دستور کار قرار گرفت. متعاقب نوشتن قوانین مربوط به اصول محاکمات و قوانین تنظیم کننده ضوابط اجتماعی، قانون وکالت نیز به تصویب رسید و نهادهای مدنی وابسته به امور حقوقی از جمله کانون وکلا تاسیس گردید. به بیان دیگر وجود تشکل های مردمی و مدنی حقوقی ضروری تشخیص داده شده و تأسیس این نهادها آغاز گردید.پس از تصویب قانون وکالت در سال 1315، اولین قانون مستقل دفاتر اسناد رسمی در سال 1316 تصویب و در ماده 28 آن تأسیس کانون سردفتران پیش بینی شد.
ماده 28 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1316 اعلام می دارد: وزارت عدلیه در نقاطی که مقتضی بداند کانون سردفتران تشکیل خواهد داد. کانون مزبور دارای شخصیت حقوقی بوده و از حیث عواید و مخارج مستقل و از نظر نظامات تابع وزارت عدلیه است.
به موجب سوابق و دفاتر موجود در کانون اولین هیات مدیره انتصابی کانون سردفتران به موجب ابلاغاتی که از طرف وزیر دادگستری وقت در تاریخ 1317/11/22 صادر شد، تشکیل گردید. نایب رئیس دوره اول، مرحوم عبدالحسین نجم آبادی و دوره های دوم الی چهارم مرحوم جعفر افجه و دوره پنجم الی دوازدهم، مرحوم ابوالحسن شریف العلماء خراسانی و دوره های سیزدهم الی چهاردهم، مرحوم جمال الدین جمالی و دوره پانزدهم مدتی مرحوم ریحان ا... قاضی زاهدی و بقیه دوره مزبور مرحوم سیّدجواد کشفیا و دوره های شانزدهم و هفدهم و هجدهم مرحوم جمال الدین جمالی بوده اند.
20 بهمن ماه سال 1354 پایان دوره هجدهم هیات مدیره انتصابی کانون سردفتران است که در تمامی هجده دوره، ریاست عالیه کانون با وزیر دادگستری وقت بوده و وزیر دادگستری هیچ گاه فردی را به نمایندگی خود در کانون معین نکرده که عنوان قائم مقام رئیس را داشته باشد و نام کانون هم «کانون سردفتران» بوده و نه «کانون سردفتران و دفتریاران» و اعضای هیات مدیره کانون هم توسط وزیر دادگستری صرفاً از بین سردفتران معین می شده اند.
در قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران که در تاریخ 1354/4/25 به تصویب رسید، کانون سردفتران و دفتریاران را دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی تعریف گردیده است که باتوجه به تعداد دفاتراسنادرسمی و احراز شرایط مصرح درقانون، درتهران و سایر مراکز استانها تشکیل می شود. کانون سردفتران بوسیله هیأت مدیره‌ی مرکب از هفت عضو اصلی «پنج سردفتر و دو دفتریار اول» و سه عضو علی‌البدل «دو سردفتر و یک دفتریار» اداره می‌شود. دوره تصدی اعضاء هیأت مدیره سه سال و انتخاب مجدد آنها بلامانع است.
اولین دوره انتخابات هیات مدیره کانون سردفتران و دفتریاران براساس قانون مصوب سال 1354 قبل از تنظیم و تصویب آیین نامه موضوع ماده 61 آن در نیمه دوم سال 1354 انجام گرفت و وزیر دادگستری وقت از بین حائزین اکثریت آراء افراد زیر را به عنوان اعضای هیئت مدیره کانون به کانون معرفی کردند:
آقایان دکتر احمد مهدوی دامغانی سردفتر دفتر 25 تهران، محمّد علومی سردفتر دفتر 300 تهران، سیّدابوالقاسم سرکشیک سردفتر دفتر91 تهران، حسین اخباری ممقانی سردفتر دفتر 100 تهران، محسن مدرسی تهرانی سردفتر دفتر 113 تهران، جمال الدّین جمالی سردفتر دفتر 29 تهران، محمّدجعفر انصاری سردفتر دفتر 77 تهران و آقایان احمد ادیب، مؤدب نوبخت و سیّدجواد یاقوتی از دفتریاران. در جلسه مورخ 1354/12/23 آقای دکتر احمد مهدوی دامغانی به عنوان رئیس و آقای محمّد علومی به عنوان نایب رئیس و آقای سیّدابوالقاسم سرکشیک به عنوان دبیر و آقای حسین اخباری ممقانی به سمت خزانه دار انتخاب شدند.
با وقوع حوادث منتهی به انقلاب شکوهمند اسلامی در 22 بهمن 1357 و عدم برگزاری انتخابات دوره بیستم هیات مدیره کانون دردوره نوزدهم (اولین دوره انتخابی اعضاء هیئت مدیره کانون) که مدت ماموریتشان در تاریخ 23/12/57 خاتمه می یافت، تا تاریخ 1358/8/16 همچنان به کار خود ادامه داده و در تاریخ 1358/8/20 با تعیین اعضای هیات تصفیه موضوع لایحه قانونی تصفیه سردفتران و دفتریاران مصوب 8/6/58 شورای انقلاب و صدور ابلاغ اعضای هیات توسط ریاست وقت سازمان آقای حسین شهسوارانی، آقایان سیّد حسین فروغی و ابوالحسن بلاغی و بهمن رضاخانی ( ازسران دفاتر) و احمد وحیدی و محمّدتقی شجاعی ( ازدفتریاران) به عنوان اعضای اصلی و آقایان هادی مدرس سبزواری، سردفتر و سیّدجواد یاقوتی، دفتریار به عنوان اعضای علی البدل، وظایف قانونی هیات مدیره کانون سردفتران و دفتریاران را تا انجام انتخابات و تعیین هیات مدیره جدید عهده دار شدند.
با کناره گیری دسته جمعی اعضای هیات تصفیه در جلسه مورخ 1359/2/2 آقای دکتر هاشمی ریاست وقت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، به موجب ابلاغ شماره 10/2045 - 1359/3/20 و براساس اختیار حاصله از تبصره 5 لایحه قانونی راجع به حق التحریر دفاتر اسناد رسمی و نحوه تقسیم آن مصوب 1359/3/3 شورای انقلاب اسلامی آقای حسن اذانی را به عنوان مدیر داخلی کانون منصوب و به مشارالیه اختیار داده شد که امور مالی و اداری کانون را برابر بندهای سوم و پنجم ماده 66 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب سال 1354 به انجام رساند که در نتیجه اداره امور مالی و اداری کانون از تاریخ 1359/3/20 الی 1359/4/29 توسط مدیر داخلی انجام می گرفت.
متعاقب آن در تاریخ 1359/5/19 با صدور ابلاغ به نام آقایان محمّد شیخ الرئیس سردفتر 430 تهران و حبیب ا... نیکوعزم سردفتر 27 تهران و اردشیر نصیریان سردفتر 39 تهران و یحیی غروی دفتریار 36 تهران و عبدا... صدری دفتریار 64 تهران به عنوان اعضای اصلی و آقایان محمّدعلی حکیمی سردفتر 225 تهران و حسن کیارش دفتریار 418 تهران به عنوان اعضای علی البدل هیئت تصفیه یاد شده تعیین و اداره امور کانون را به عهده دار شدند. سرانجام به موجب یک ابلاغ دسته جمعی به شماره 241 - 26/1/60 آقایان نیکوعزم، شیخ الرئیس، نصیریان، حکیمی، غروی برای انجام وظایف مقرر در ماده 66 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354/4/25 تعیین شدند و از آن تاریخ تا سال 1380 اداره کانون توسط هیات مدیره انتصابی صورت می گرفت.
در سال 1380 جناب آقای علیزاده ریاست وقت سازمان اعلام کردند که انتخابات کانون برای دوره بیست و یکم (به عنوان اولین دوره انتخابات بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی) برگزار خواهد شد. انتخابات یادشده درتاریخ 1380/10/7 با انجام مراحل و تشریفات قانونی پس از وقفه ای 23 ساله انجام و با تایید انتخابات و در اجرای ماده 63 قانون دفاتر اسناد رسمی اسامی 15 نفر از سران دفاتر و دفتریاران حائز بیشترین آراء به دفتر ریاست محترم سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ارسال شد.
ریاست سازمان از میان اسامی ارسالی 10نفر را به موجب ابلاغ شماره 97-35/1 -1380/11/4 به عنوان اعضاء اصلی و علی البدل هیات مدیره جدید کانون انتخاب و معرفی نمودند:
آقایان محمّد شیخ الرئیس سردفتر 430 تهران- هادی معزّالدّینی سردفتر 24 تهران- احمدعلی سیروس سردفتر 111 تهران- علیرضا علی اکبر سردفتر 605 تهران- عبدالایمان محقق سردفتر 326 تهران-پرویز فاضلی دفتریار 285 تهران- حسین معانی دفتریار 261 تهران به عنوان اعضاء اصلی وآقایان ابوالحسن بلاغی سردفتر 350 تهران و غلامرضا شهباززاده سردفتر 13 تهران و سرکار خانم شهناز ادیب نظری دفتریار 44 تهران به عنوان اعضاء علی البدل.
پس از آن دومین دوره هیات مدیره 1384/5/28 برگزار شد و اعضا تا سال 1388 عضویت هیات مدیره را به عهده داشتند. اسامی اعضای این دوره به این شرح بود:
هادی معزّالدّینی سردفتر 24 تهران؛ رییس، محمدرضا دشتی اردکانی، سردفتر 287 تهران؛ نایب رییس، عباس سعیدی، سردفتر 113 تهران؛ عضو اصلی و خزانه دار، عبدالایمان محقق سردفتر 326 تهران؛ عضو اصلی و دبیر، مسلم آقاصفری، سردفتر 11 تهران عضو اصلی، حسین معانی دفتریار 261 تهران عضو اصلی، پرویز فاضلی دفتریار 285 تهران عضو اصلی، سیدمرتضی دری سردفتر 194 تهران عضو علی البدل، سعید بیاتی سردفتر 332 تهران عضو علی البدل، حسن آذرگون دفتریار 292 تهران عضو علی البدل.
سومین دوره انتخابات هیات مدیره هم در 1388/7/10 برگزار شد و اسامی زیر به عنوان اعضای هیات مدیره کانون سردفتران و دفتریاران از سوی ریاست سازمان ثبت اعلام شد:
1- محمدرضا دشتی اردکانی، سردفتر 287 تهران، رییس هیات مدیره
2- مسلم آقاصفری، سردفتر 11 تهران، نایب رییس هیات مدیره
3- محمد گودرزی، سردفتر 297 تهران و دبیر هیات مدیره
4- عباس سعیدی، سردفتر 113تهران و خزانه دار
5- علی رضا علی اکبر، سردفتر 605 تهران، عضو اصلی
6- غلامرضا شهباز زاده قره چشمه، سردفتر 13 تهران، عضو علی البدل
7- محمدجعفر جلالی، سردفتر 15 تهران، عضو علی البدل
8- پرویز فاضلی مقدس، دفتریار 285 تهران، عضو اصلی
9- سید مصطفی حسینی، دفتریار 665 تهران، عضو اصلی
10- حمیدرضا ادیب نظری، دفتریار 428 تهران، عضو علی البدل
چهارمین دوره انتخابات هیات مدیره کانون سردفتران و دفتریاران در 1391/11/27 برگزار شد و پس از انتخاب 15 سردفتر و 15 دفتریار اسنادرسمی، در نهایت 10 نفر اعضای اصلی و علی البدل از سوی ریاست سازمان ثبت اسناد و املاک کشور انتخاب شدند.
1- محمدرضا دشتی اردکانی، سردفتر 287 تهران، رییس هیات مدیره
2- احمدعلی سیروس، سردفتر 111 تهران، نایب رییس هیات مدیره
3- محمد عظیمیان، سردفتر 648 تهران و خزانه دار
4- محمد گودرزی، سردفتر 297 تهران و دبیر هیات مدیره
5- مسلم آقاصفری، سردفتر 11 تهران، عضو اصلی
6- احمدعلی قاسمی، سردفتر 299 تهران، عضو علی البدل
7- صابر ناظمی پول، سردفتر 786 تهران، عضو علی البدل
8- سعید منشی، دفتریار 466 تهران، عضو اصلی
9- کیوان دارائی، دفتریار 299 تهران، عضو اصلی
10- سیدمصطفی حسینی، دفتریار 665 تهران، عضو علی البدل
در پاییز سال آخر چهارمین دوره انتخابات کانون سردفتران و دفتریاران 1393، با بازنشسته شدن آقای مسلم آقاصفری، سردفتر 11 تهران، عباس منتهایی، سردفتر 590 تهران، از سوی ریاست سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به عنوان عضو اصلی به هیات مدیره کانون پیوست.
پنجمین دوره انتخابات هیات مدیره کانون سردفتران و دفتریاران در 1395/2/10 برگزار شد و پس از انتخاب 15 سردفتر و 15 دفتریار اسنادرسمی، در نهایت 10 نفر اعضای اصلی و علی البدل از سوی ریاست سازمان ثبت اسناد و املاک کشور انتخاب شدند:
1- محمدرضا دشتی اردکانی، سردفتر 287 تهران، رییس
2- محمد عظیمیان، سردفتر 648 تهران ، نایب رییس
3- علی خندانی ، سردفتر 640 تهران، خزانه دار
4- فرامرز جمشیدی، سردفتر 555 تهران، دبیر
5- علی جلیلیان، سردفتر 601 تهران، عضو اصلی
6-سعید منشی، دفتریار 466 تهران، عضو اصلی
7- علی اکبر اسکندری، دفتریار 332 تهران، عضو اصلی
8-صابر ناظمی، سردفتر 786 تهران، عضو علی البدل
9- سید علی اصغر هاشمی بافقی، سردفتر 508 تهران، عضو علی البدل
10- محمد جلیلوند، دفتریار 339 تهران، عضو علی البدل
ششمین دوره انتخابات هیات مدیره کانون در تاریخ 1398/4/14 برگزار شد و براساس آراه ماخوذه، اسامی ذیل از سوی دکتر خداییان، رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به عنوان اعضای هیات مدیره کانون اعلام شد.
1- محمدرضا دشتی اردکانی، سردفتر 287 تهران، عضو اصلی
2- محمد عظیمیان، سردفتر 648 تهران، عضو اصلی
3- ناصر بلاغی، سردفتر 1350 تهران، عضو اصلی
4- مبارکه شهریاری، سردفتر 665 تهران، عضو اصلی
5- علی خندانی، سردفتر 640 تهران، عضو اصلی
6- علی اکبر اسکندری، دفتریار 332 تهران، عضو اصلی
7- کرمعلی هادی نسب، دفتریار 720 تهران، عضو اصلی
8- علیرضا سلیمی نائینی، سردفتر 941 تهران، عضو علی البدل
9- حسن روشن، سردفتر 796 تهران، عضو علی البدل
10- زهرا ناصری، دفتریار 965 تهران، عضو علی البدل
